Trong đời sống xã hội, có nhiều vấn đề rất đa dạng mà các văn bản pháp luật không có quy định. Có những hành vi mà pháp luật không cấm nhưng vẫn bị xem là vô đạo đức, trái với thuần phong mỹ tục và bị dư luận xã hội lên án. Vì vậy, Thuần phong mỹ tục chính là một thước đo rất quan trọng trong xã hội, nhiều khi còn quan trọng hơn cả pháp luật của Nhà nước, có tác dụng giữ gìn nếp sống tốt đẹp, văn hóa ứng xử, quan niệm đạo đức và trật tự xã hội. Ví dụ: Luật pháp Việt Nam không có quy định cấm phụ nữ mặc quần ngắn, váy ngắn vào chùa chiền, nhưng thuần phong mỹ tục Việt Nam không chấp nhận lối ăn mặc đó và coi đây là sự báng bổ nhà Phật, nên trong thực tế rất ít người dám ăn mặc hở hang vào chùa (vì sợ bị dư luận lên án, bị đuổi ra ngoài không cho vào chùa). Hoặc luật pháp Việt Nam không có quy định cấm việc quan hệ tình dục trước hôn nhân, nhưng thuần phong mỹ tục Việt Nam không chấp nhận hành vi đó và coi đây là việc làm bại hoại gia phong tổ tiên, coi thường trinh tiết và sự thiêng liêng của hôn nhân, không biết quý trọng lời dạy của cha mẹ, vì vậy thanh niên Việt Nam cần tránh việc quan hệ tình dục trước khi kết hôn.

Giữ gìn Thuần Phong Mỹ tục chính là bảo vệ cái đúng, cái đẹp (Chân – Thiện – Mỹ) trong đời sống, những đặc trưng văn hóa truyền thống của một dân tộc, cũng chính là bảo vệ tương lai của cả dân tộc. Một dân tộc dù thành công về mặt kinh tế nhưng nếu không biết giữ gìn Thuần Phong Mỹ tục, con người sống không có đạo đức, không tôn trọng chuẩn mực xã hội, văn hóa trở nên lai căng thì dân tộc đó cũng sẽ sớm suy tàn hoặc sẽ bị đồng hóa bởi văn hóa ngoại lai. Một ví dụ điển hình là Nhật Bản: nước này có nền kinh tế rất phát triển, nhưng kể từ thập niên 1970, văn hóa gia đình tại Nhật đã bị suy thoái nghiêm trọng, quan hệ tình dục trước hôn nhân diễn ra tràn lan, phim ảnh khiêu dâm được mua bán hợp pháp và công khai, tất cả đã khiến thanh niên Nhật Bản ngày càng chán ghét việc yêu đương và kết hôn. Kết quả là chỉ sau 30 năm, Nhật Bản đã lâm vào trì trệ kinh tế và khủng hoảng xã hội sâu sắc do nạn lão hóa dân số mà không có cách nào khắc phục được.

Có phân tích cho rằng văn minh phương Tây (Mỹ và Tây Âu) hiện cũng đang lâm vào khủng hoảng. Các nước này có nền kinh tế rất phát triển, người dân sống sung túc, nhưng lối sống hưởng thụ lại khiến đạo đức xã hội bị thụt lùi. Kể từ thập niên 1960, chủ nghĩa cá nhân, quan hệ tình dục trước hôn nhân, phim ảnh khiêu dâm, phong trào cổ vũ đồng tính, chuyển giới, hôn nhân đồng tính... nảy nở mạnh ở Mỹ và Tây Âu, chúng đã phá hủy phần lớn các giá trị văn hóa và đạo đức truyền thống trong xã hội phương Tây.[1] Nhà bình luận Mark Steyn phân tích rằng xã hội các nước Tây Âu đang tự sát và hấp hối bởi nạn lão hóa dân số: giới trẻ tại các nước này đã mất hết niềm tin vào đạo đức truyền thống, tình trạng ly hôn tăng vọt, tỷ lệ kết hôn và sinh sản giảm xuống quá thấp. Mark Steyn nói rằng đã quá muộn để cứu vãn các nước Tây Âu: “Châu Âu thời kỳ hậu Ki-tô giáo không thực sự có niềm tin và nó cũng không có chuẩn mực gia đình. Họ đang biến dần vào quá khứ. Xã hội của họ, về cơ bản, đã bị phá vỡ thành những mảnh nhỏ”.[2] Richard Dawkins thì cảnh báo rằng sự sụp đổ của các xã hội Tây Âu không phải là điều xa vời. Với tình trạng lão hóa dân số tại Tây Âu, thì tới khoảng năm 2050 - 2070, người Hồi giáo nhập cư sẽ trở thành nhóm dân cư chiếm đa số tại các nước Tây Âu. Khi đó, người Hồi giáo sẽ "đánh chiếm" được Tây Âu mà không cần súng đạn, và văn minh Tây Âu bản địa sẽ tàn lụi.[3] Đó sẽ là ví dụ minh họa rõ ràng cho việc: khi một đất nước giàu có về vật chất nhưng lại mất đi giá trị văn hóa và đạo đức truyền thống, thì đất nước đó sẽ sớm bị tàn lụi hoặc bị thôn tính bởi một nền văn hóa khác.